21 Ocak 2011 Cuma

CHP, SOSYAL DEVLET ve SAĞLIK SİSTEMİ

 

Küreselleşmenin baş temsilcisi AKP, neo-liberel politikalarını yaşama geçirme uğruna Sosyal Devlet olgusunu bitirme noktasına getirdi. Sosyal Güvenlik ‘te Eğitim ve Sağlık ‘ ta yaşanan eşitsizlik ve kurumsal tahribatlar henüz yeterince su yüzüne çıkmış değil. Biraz de tek başına iktidar olmanın avantajıyla, çoğu olumsuzluklar, AKP tarafından örtbas edilmektedir.

Sağlık Sistemi, tam bir çıkmazda. Aile Hekimliği Sistemi şimdiden iflasın eşiğinde. Tıp Fakülteleri, Sağlık Bakanlığının arka bahçesine dönüşmek üzere. Giderek kötüleşen Tıp eğitiminin yanı sıra bilimsellik tamamen rafa kaldırılmak üzer. Tıp Fakülteleri; öğretim üye ve öğrencileriyle diken üzerinde. Seslerini duyacak ne bir bakanlık, ne de bir hükmet var karşılarında.

Eğitim Sistemi ‘nde de durum farklı değil. Yurttaş, dershanelere para yetiştirme savaşımında. Laik eğitim süreci yerine teokratik eğitim anlayışı ikame edilmiş durumda. Zoraki din dersleri dayatması ile gündem meşgul edilmekte. Eğitimde, bölgesel dengesizlikler, eşitsizlikler sürüp gitmekte. Üniversitelerdeki “ Mali ve İdari Yönden Özerk Üniversite “ taleplerine, nerdeyse tank/tüfekle yanıt verilmektedir.

Yani, sistem şu noktaya taşınmaktadır:

“ Paran kadar sağlıklı yaşa “, “ Paran kadar eğitim al “,

O zaman, Devlet denilen bu mekanizma ne işe yaramaktadır ?

Anayasada tanımlanan “ Sosyal Hukuk Devleti “ nerede ?

Oysaki bizim gibi, toplumun % 25 ‘nin yoksulluk içinde olduğu, açtan insanların / çocukların öldüğü, milyonların sağlık ve eğitim haklarından mahrum kaldığı ülkelerde, SOSYAL HUKUK DEVLET kavramı çok daha önem arz etmektedir.

CHP ‘nin Genel Başkanı Kemal KILIÇDAROĞLU göreve geldiği günden itibaren SOSYAL DEVLET kavramına gönderme yapmaktadır. Bu yaklaşım, Ülkemiz açısından çok önem arz etmektedir. Bu duyarlılık, sadece SSK ‘nın eski Genel Müdürü olmanın ötesinde, çeşitli bölgelerde bulunmanın, sıkıntıları bizzat yaşamış olmanın sonucu olsa gerek. AİLE SİGORTASI ve Sosyal Güvenlikte Reform ön görüleri, bunun kanıtı olsa gerek.

KILIÇDAROĞLU, Çağdaş Devlet ‘in Yurttaşlarına karşı olmasa olmaz yükümlülüklerinden söz etmektedir.

Bu yaklaşım, SORUMLU / HAK SUNAN DEVLET ve bunun karşısında ise ONURLU / HAK İSTEYEN YURTTAŞ kavramıyla örtüşmektedir. Bu, aynı zamanda Sosyal Demokrasinin evrensel ilkeleriyle de kesişmektedir.

CHP ‘ NİN SAĞLIK / SOSYAL GÜVENLİK HEDEFLERİ NE OLMALIDIR ?

Hiç kuşkusuz SOSYAL DEVLET ‘in yurttaşlarına, ana rahminden mezara kadar sunmakla yükümlü olduğu görevlerinin başında,“ Sağlıklı Yaşama Hakkı “ ve "Sosyal Güvenlik Hakkı “ gelmektedir. Aslında Anayasada bir temel hak olarak yerini bulmaktadır. Emekten ve Ezilenden yana bir sol parti olan CHP ‘den de bu anlamda beklentiler vardır.

O halde, CHP ‘ nin Sağlık ve Sosyal Güvenlik Hedefleri / Özet olarak, ne olmalıdır ? Başka bir deyişle, bu bağlamda CHP ‘den beklentilerin ana başlıkları şunlar olabilir mi ?

· Ana rahminden mezara kadar, “ Herkes İçin Sağlık “ ve “ Herkes İçin Sosyal Güvenlik” ilkesi doğrultusunda; her bireyin, Sağlıklı ve Dengeli bir Çevrede Refah içinde Yaşama Hakkı vardır. Bu hak sunulmalı ve geliştirilmeli ve izlenmelidir.

· Bu amaçla CHP iktidarında; Sosyal Güvenlik, Sağlık, Çevre ve Yerel Yönetimler Reformu bir bütünsellik içinde birlikte ele alınmalıdır.

· Devletin, Sağlık ve Sosyal Güvenlik’ teki mali katkısı etkin bir biçimde artırılmalıdır. Kamusal Sağlık Hizmetine ve Tıp Fakültesi Eğitim faaliyetlerine gerekli, idari ve mali destek verilmelidir.

· Sağlıkta temel göstergeler çağdaş standartlara kavuşturulurken; Ana, bebek, çocuk ölüm oranları Avrupa ülkeleri düzeyine çekilmelidir.

· Sağlık Sistemi Yapılanmasında, Merkezi Yönetimler daha çok, norm ve standartları belirlemeli ve etkin denetim işlevini yerine getirmeli; Yerel Yönetimler / Periferik Birimler ise hizmetten ve uygulamadan sorumlu olmalıdırlar.

· Sağlık Meslek Birliklerinin, Sağlık ve Sosyal Güvenlik Sendikalarının sistem içinde etkinlikleri ve katılımları mutlaka artırılmalıdır.

· Sağlık Hizmetlerinde, Merkezi Yönetim, Yerel Yönetim/Belediye ve Üniversite/Tıp Fakültesi birlikteliği ve eşgüdümü esas alınmalıdır. Sağlıklı Kentler Ulusal Bilgi Ağı oluşturulmalı; tüm kentlerimizde , Dünya Sağlık Örgütünün (WHO ) ön gördüğü norm ve standartlar gerçekleştirilerek, Avrupa Sağlıklı Kentler Birliğine entegre olunmalıdır.

· Ülkemiz, coğrafi koşullar, nüfus yoğunluğu ve ulaşım olanaklarına göre çeşitli “ Sağlık Bölgeleri “ne dönüştürülmelidir. Merkezi ve Bölgesel düzeyde “ Sağlık Üst Kurulları “ oluşturulmalı, ayrıca “ Halk Sağlık Meclisleri “ kurularak, sağlık hizmeti süreçlerine ve sağılığın korunup geliştirilmesi faaliyetlerine halkın katılımı sağlanmalıdır.

· “ Sağlık Bölgeleri “, o bölgede yaşayan yurttaşların başvuracağı en ileri tıp olanaklarını sağlayan, son teknolojiyi sunan Sağlık Kenti Yerleşkesi “ ni merkez olarak alacaklardır. Böylece, tüm ülke yurttaşları, Ankara, İstanbul ve İzmir ‘e taşınmak zorunda kalmayacaklardır. Söz konusu Sağlık Bölgeleri ve Sağlık Kenti Yerleşkesi, “ Ulusal Sağlıklı Kentler Ağı “ ile birbirlerine entegre edilmelidir.

· Koruyucu Sağlık ve 1. Basamak Sağlık Hizmetleri Devletçe ücretsiz sunulmalı ve vergilerle oluşturulan “Ulusal Sağlık Fonu” tarafından finanse edilmelidir. Bu hizmetlerin sunumunda Merkezi Yönetim / Sağlık Bakanlığı ile Yerel Yönetimler / Belediyeler eş güdüm içinde çalışmalıdırlar.

· Hasta Sevk Sistemi oluşturulurken, 224 sayılı Sosyalizasyon Modeli esas alınarak; bu model güncelleştirilmeli, toplumsal ve bölgesel gereksinimlere yanıt verecek biçimde yeniden örgütlenmelidir.

· “ İşci Sağlığı ve İş Güvenliği “ bağlamında, özellikle büyük sanayi sitelerinde ve organize bölge alanlarında, “ İş Yeri Hekimliği Hizmetleri “ ve “ Entegre Sağlık Hizmeti “ sunan İŞYERİ SAĞLIK BİRİMLERİ ayrı bir proje olarak ele alınmalıdır.

· Tüm Yurttaşlar, belirli aralıklarla ve düzenli olarak “ Periyodik Muayene “ lerden geçirilmelidir. Yerel Yönetimler / Valilik ve Belediyeler ile 1. Basamak Sağlık Hizmeti Sunan Birimler işbirliği içinde olmalıdırlar. Engellilerin, gençlerin ve yaşlıların , sağlık hizmetine ulaşması kolaylaştırılmalıdır. Sağlıkta Bakım Hizmetleri, diğer hizmetlerle entegre edilmeli ve çağdaşlaştırılmalıdır

· Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması faaliyetleri çok daha etkin kılınmalı ve Aşı üretimine ağırlık verilmeli ve üretilen aşılar yurttaşa ücretsiz sunulmalıdır.

· Çevre Sağlığı, Sağlıklı Gıda ve Sağlıklı Su gibi Koruyucu Sağlık Hizmeti faaliyetlerinde, Belediyelere ve Muhtarlıklara daha etkin görevler ve yetkiler verilmelidir. Bu süreçlerde halkın katılımına önem verilmelidir.

· Tüm yurttaşlar, ( Memur, İşçi, Esnaf ve Yeşil Kartlılar ), 2. ve 3 Basamak Sağlık hizmetleri açısından “ Ulusal Sağlık Sigortası Kurumu “ Kapsamına alınmalıdır. Sağlık Güvencesi olmayan Yeşil Kartlıların bu bağlamdaki sigorta primleri devlet tarafından, yani “ Ulusal Sağlık Fonu tarafından finanse edilmelidir. Başta engelliler olmak üzere, risk grubunda olup, sosyal ve sağlık güvencesi olmayanların, primleri yine devlet tarafından ödenmelidir.

· Ulusal Sağlık Sigortası Kurumuna; işçi ve işverenden kesilen, Hastalık, Analık, İş Kazası ve Meslek Hastalığı primleri aktarılmalıdır.

· 2. ve 3. Basamaktaki Hizmet ve Eğitim Hastaneleri; mali ve idari yönden özerk olmalı; ancak akademik ve eğitim faaliyetleri bakımından bölgesindeki en gelişmiş Tıp Fakültesi ile eşgüdüm ve işbirliği içinde olmalıdır.

· CHP iktidarında; gelirine ya da varlığına bakılmaksızın, herkes için ulaşılabilirlik, adalet, eşitlik, hakkaniyet, verimlilik, hizmette yerindelik ve gereklilik ilkeleriyle birlikte; Sağlık hizmetlerinde yüksek kalite, finansal sürdürülebilirlilik ve denetlenebilirlik ilkeleri de eşzamanlı olarak gerçekleştirilmelidir.

· “ Sağlıkta Katkı Payı ve Fark “ alınması eziyetinden, hasta, eczacı ve sağlık birimi kurtarılmalı ve bu uygulamaya son verilmelidir.

· AKP, dışarıdan gönderilen hazır reçetelerle yapılandırdığı Aile Hekimliği Sistemi ile 1. Basamak Sağlık Hizmetini bir anlamda özelleştirmiş; Koruyucu ve Geliştirici Sağlık Hizmetlerini ise tanrıya havale etmiştir. Kamu Hastaneleri Birliği üzerinden 2. ve 3. Basamak Kamu Hastanelerinin özelleştirilmesine zemin hazırlamıştır. CHP ‘nin hizmeti alan yurttaşlara ve hizmeti sunan sağlık çalışanlarına karşı yükümlülükleri olduğu gerçeği unutulmamalıdır.

· “ Sağlıkta Dönüşüm ” modelin yarattığı tahribat ve yıkım giderilmelidir. Aile Hekimliği Sistemi’ nde giderek tırmanan çarpıklıklar ve Tıp Fakülteleri üzerinde kurulmak istenen baskı ve vesayete son verilmelidir. “ Performans Uygulamasında “ yaşanan tıbbi etik kurallarına aykırı uygulamalara da son verilmelidir. Piyasacı/Taşeron Sağlık Anlayışı yerine, Toplum Hekimliği felsefesinin bütüncül yaklaşımının ifadesi olan Kamucu/Sosyalleştirilmiş Sağlık Anlayışı egemen kılınmalıdır

· Önce teşvik edilen ve sektörde büyümeleri için her türlü kolaylık sağlanan yandaş Özel sağlık Kuruluşlarının dışında kalan, daha küçük ölçekli Özel Sağlık Birimlerinin sorunları ele alınmalı ve çözümlenmelidir.

· Kamusal yarar gözetilerek yapılan Özel Sağlık Yatırımları desteklenmeli. Ülkemizde “ Sağlık Turizmi Yatırımları ” teşvik edilmeli ve desteklenmelidir

· Hekimlik Meslek Kuralları ve Tıbbi Etik İlkelerine aykırı olarak; hekim üzerinde tesis edilen tüm baskılara son verilmelidir.

· Hastayı ,“ müşteri ”, Hastaneyi kar getiren bir “ İşletme “ gibi görmek, Sosyal Refah Devletinin ilkeleriyle bağdaşmaz. Bu, neo- liberal yaklaşımlara son verilmelidir. Kamusal Sağlık Hizmeti etkin hale getirilmelidir.

· “ Sağlık Çalışanlarına Performans uygulaması “, Sağlık Çalışanlarının özlük/mesleki/demokratik ve insani Hakları ile Hasta Hakları ve Tıp Fakültelerinin bilimsel ve eğitimsel işlevleri gözetilerek yeniden düzenlenmelidir.

· “Sağlıkta Mecburi Hizmet “ yerine özendirici yöntemlerle hizmet daha etkin ve verimli kılınmalıdır.

· Sağlık Hizmetinin sunumundaki her türlü taşeronlaşmaya son verilmelidir.

· İlaç Sanayimiz desteklenmeli, Eşdeğer İlaç uygulaması etkin hale getirilmelidir.

· Tıp Hukuku ülkemizde çağdaş norm ve standartlara ulaştırılmalı. Hasta Hakları daha etkinleştirilirken; tedavileri esnasında zarar görenlere yönelik bir fon oluşturulmalıdır.

· Sağlıkta Zorunlu Mesleki Sigorta, devletin mali katılımı ve etkin denetimiyle ele alınmalıdır.

· Adli Tıp Kurumu, siyasetin vesayetinden çıkarılarak, mali ve idari yönden özerk ve sadece Üniversitelerden akademik personel desteği alan bir kuruma dönüştürülmeli ve merkezi Ankara olmalıdır.

· Ülkemizde, GDO ( Genetiği ile oynanmış organizma )’ ların üretimine ve tüketimine izin verilmemelidir.

· “ Sıfır Yoksulluk ve Sıfır Açlık “ CHP ‘nin temel ve önemli hedefi olmalıdır.

· Ulusal Aile Sigortası Kurumu ( ASKUR ) kurulması ve hak sahibi sigorta ailelere Vatandaşlık Hakkı Ödentisi bizzat kadına yapılması son derece yerinde bir hedeftir. Ancak bu yardımlar, diğer Sağlık, Sosyal Hizmet ve Sosyal Yardım programları ile desteklenmelidir.

· CHP iktidarında, “ Sokak Çocukları Sıfırlanması “ da temel hedef olarak görülmektedir. Tüm ülke çocuklarına, Aile ortamında ve Devletin korumasında birer iyi yurttaş olma olanakları sağlanmalıdır.

· Yaşlılara ve Engellilere Bakım ve Esenlendirme Hizmetleri; Merkezi Yönetim ve Belediyeler düzeyinde daha yaygın ve etkin hale getirilmelidir.

· CHP, Sosyal Politikalarının temel taşı olarak aileyi görürken; Ailenin büyüğü olan “ Emekli “ yi de ailenin ve toplumun temel direği, sosyal kaynaşmanın, dayanışmanın ve barışın temel öğesi olarak görmektedir. Bu bağlamda ve Sosyal Refah Devleti kapsamında, Emekli ‘ye refahtan daha çok pay verilmelidir. CHP iktidarında, Emeklilere yılda iki kez birer maaş ikramiye verilmeli ve Çalışan Emekliden kesilen “ Sosyal Güvenlik Destek Primi “ kesintisine son verilmelidir.

Yukarıda özet olarak arz edilen hususların bir kısmı, zaten CHP Parti Programında yer almaktadır. Ancak bir kısmı, naçizane benim görüşlerimi yansıtmaktadır.

Kuşkusuz yukarıda bir özet olarak sunulan ve Sosyal Devlet ‘in yükümlülükleri arasında bulunan bu hizmetlerin sunumunun örgütlenmesi, sağlığın finansmanı kadar önem arz etmektedir.

Ülkemizin farlı iklimlerin, değişik yoğunlukta yurttaşların oluşturduğu ve değişik yaşam koşullarının hüküm sürdüğü bir coğrafyadır. Başta Sağlık olmak üzere, tüm hizmetlerin, merkezden planlanıp ve merkezin görev, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde sunulması, hantallıktan başka bir şey değildir.

Kaldı ki CHP, Parti Programında yerelliğin yeniden tanımlanmasını “ yaparak; Yerel Yönetimleri güçlendirmesini, yetki ve sorumlulukların artırılmasını ön görmektedir. Dolayısıyla, Sağlık Politikalarının oluşturulmasında ve Sağlık Hizmetlerinin sunumunda, Yerel Yönetimlere yetki devri yapılması yerinde olur, görüşündeyim.

NİÇİN AVRUPA SAĞLIKLI KENTLER PROJESİ ?

Bize göre, DSÖ ‘nün Avrupa Sağlıklı Kentler Projesi çok önemsenmelidir. Çağdaş Sosyal Demokrat bir parti olma sürecinde CHP, Sağlık, Çevre, Kentli Hakları gibi evrensel ve insani organizasyonlarda yerini almalı; bu husustaki norm ve standartları ülkede yaşama geçirmelidir.

DSÖ ‘nün bu projesi, 1980 yıllarda, neo-liberal politikaların uygulanması sonucunda Dünya ‘da ve Avrupa ‘da; yoksulluk, şiddet, sosyal dışlanma, kirlilik, her yaştaki insanların karşılanamayan ihtiyaçları, evsiz insanlar ve göçmenler, sağlıksız yerleşim standardın altında olan barınma, orta ve genç planlaması, katılımcı çalışmaların eksikliği ve eşitsizlik gibi sorunların artması nedeniyle planlanmıştır. Bu proje çerçevesinde, Kentli Hakları bağlamında Sağlık, Sosyal Güvenlik ve diğer insani gereksinimler giderilmeye çalışılmış ve uluslar arası bir ağ oluşturulmuştur.

Nitekim, CHP Belediyelerinden, İzmir Büyük Şehir, Antalya Büyük Şehir, Aydın, Trabzon, Çankaya, Bakırköy, başta olmak üzere bazı belediyelerimiz Sağlıklı Kent Planı hazırlatarak, bu projede yerlerini almışlardır.

WHO (DSÖ) ‘ nün Sağlıklı Kentler Projesinde Yer Almanın Yararlarını Özetlersek ;

· Halk Sağlığı konularında bilinclenmek ve ilgili uluslararası hareketlerin bir parçası olmak,

· Milenyum 21 ilkeleri ve uygulamaları içindeki " Herkes İçin Sağlık" hedefinde yer almak,

· İçinde etkin uygulamaların geliştirileceği uluslararası bir ortam oluşturmak,

· Ortaklık projeleri için Avrupa fonu gibi ekstra kaynaklar için uygun güç sağlamak,

· Türkiye'deki Sağlıklı Kentler Ortaklığı çalışmalarını geliştirmek,

· Sağlık sorunları üzerine diğer üye şehirlerle bilgi ve uygulama deneyimi paylaşmak için bir ağ oluşturmak,

· Sağlık ve sağlıktaki hakça olmayan dağılımın sosyal etkileri ile ilgili araştırma ve geliştirmelere ulaşılabilmek,

· Kentte bütün tarafların, kent için katılımcı ve demokratik çalışma kültürünü geliştirmelerini sağlamak.

Sonuçta Sosyal Devlet, yurttaşlarını sadece hastalıklardan korumakla yetinmemeli, onların sağlıklarını geliştirerek ; bedensel, ruhsal, sosyal ve çevresel açıdan sağlıklı / özgür bireyler olmalarına olanak sağlamalıdır.